Halk arasında dübür, basur, mayasıl olarak bilinen hemoroid, anal bölgede (bağırsak son kısmı) genellikle kabızlık sonucu oluşan toplar damarlardaki şişmelerdir.
Anal bölgede, kabızlık sonucu oluşan basınç nedeniyle toplar damarlardaki kanın dönüş yapamaması ve orada birikmesi ile oluşur.
Bu olaya bazı müellifler makat bölgesinin varisidir demektedir. Terim olarak doğru olmasa da uzun süreli tedavilerde bacak varisleri ile hemoroid tedavileri benzerlikler göstermektedir.
NEDENLERİ
•Kabızlık
•Kolit (bağırsak iltihabı)
•Proktit (makat iltihabı)
•Enterit (ishal)
•Yetersiz makat hijyeni (temizliği)
•Kalıtsal (ebeveynden çocuklara geçmesi)
•Hamilelik
•Prostat büyümesi
•Uzun süre ayakta ya da oturarak çalışmak
•Portal hipertansiyon (karaciğerde siroza bağlı yüksek tansiyon)
•Kronik öksürük (devamlı öksürük)
•Şişmanlık
•Aşırı ıkınmak
•Tuvalette gereğinden fazla oturmak (gazete okumak vb.gibi)
•Bol kahve ve alkol tüketimi (özellikle bira vb.gibi mayalı içecekler)
•Bazı sporlar (ata binmek, bisiklet sürmek vb.gibi sporlar)
•Batın içi tümörler (karın içi kanserler)
•Dışkılama zamanının geciktirilmesi
BELİRTİLERİ 1.Rektal kanama ( makatta kanama)
2.Makatta ele gelen şişlik (özellikle tuvaletten sonra)
3.Akıntı, makatta ıslaklık
4.Kaşıntı
ÇEŞİTLERİ
•İç Hemoroidler:
Genellikle başlangıç zamanında görülür. Hasta tuvaletten sonra fışkırır tarzda ya da damla şeklinde kanamadan bahseder.
•Dış Hemoroidler:
Genellikle iç hemoroidlerle birlikte görülür. Hemoroid tomurcukları makat dışına çıkmıştır. Makatın fizyolojisi bozulmuştur. Makatı destekleyen yastıkçıklar aşağıya doğru kayarak artık ele gelir hale gelmiştir.
Ayrıca dış hemoroidler
1.Basit
2.Komplike (karmaşık)
3.Tromboze (şiş ve ağrılı)
4.Kronik
olarak sınıflandırılır.
DERECELENDİRİLMESİ
•1. DERECE: Hasta genellikle farketmez. Ara sıra tuvalet sonrası kanama olabilir. Ancak doktor muayenesinde anoskop (makatın içini gösteren alet) ile saptanabilir.
•2. DERECE: Tuvaletten sonra makattan dışarı pokeler (hemoroid tomurcukları) çıkar. Ele gelir. Tuvaletten çıkınca kaybolur. Kanama ve tuvaletten sonra ağrı ile kendini belli eder.
•3. DERECE: Burada en önemli olan tuvalet sonrası çıkan hemoroidlerin elle içeri atılmadıkça dışarıda kalmalarıdır. Artık her tuvalet hasta için bir eziyet olmaya başlamıştır. Çıkan pokelerin üzerinde iltihap olabilir.
•4. DERECE: Artık hemoroid pokeleri tuvalet sonrası elle içeri atılsa bile, bir süre sonra tekrar dışarı çıkmaya başlamıştır.
TEDAVİSİ
•En önemlisi bağırsak fonksiyonlarının düzenlenmesidir. Böylece altta yatan kabızlık önlenmiş olur.
•Diyette bol lifli gıdalara ayrıcalık verilmelidir.
•Günlük sıvı alımı arttırılmalıdır.
•Mayalı içecekler (bira vb.gibi) tüketilmemelidir.
•Tuvaletimiz geldiğinde en kısa zamanda boşaltılmalıdır.
•Yürüme, yüzme gibi düzenli spor yapılmalı, düzenli tuvalete çıkılmalıdır.
•Yumuşatma
•Oturma
AMELİYAT Yeni baslayan 1. derece hemoroidler medikal tedavi ile geçebilir. Kendinizi koruduğunuz takdirde bu hastalıkla bir daha karşılaşmayabilirsiniz.
2. ve 3. derece hemoroidler yine medikal tedavilerle düzelebileceği gibi sebat eden hemoroidler için;
•LASTİK BAND LİGASYON:
İç hemoroidlerde kullanılır. Hemoroidler bir alet yardımı ile toplanıp arkasına band atılır. Gangrene olan hemoroid zamanla düşer.
•İNFRARED KOAGÜLATÖR:
Halk arasında lazer olarak bilinir. Aslında sadece hemoroide neden olan damarları kurutan ışık kaynağıdır.
•LAZER:
Halen bu hastalıkla uğraşan doktorların (proktologlar) tercih etmediği bir yöntemdir. Çünkü uzun süreli takiplerde sonuçların yüz güldürücü olmadığı söylenmektedir.
•HAL: (Hemoroidal Arter Ligasyonu)
Bir alet yardımı ile sadece hemoroide sebep olan damar bağlanarak tedavi edilmektedir. Çok sık kullanılan bir ameliyattır.
•SKLEROTERAPİ:
İğne ile kurutma yapılabilir.
•PAKE EKSİZYONU:
En eski yöntemlerden birisidir. Çıkan hemoroidlerin tek tek kökünden bağlanıp çıkarılmasıdır. Ameliyat sonrası ağrılı bir yöntemdir.
•LONGO: (Stapler Hemoroidopeksi)
Son zamanlarda (1999’dan bu yana) 3. ve 4. derece hemoroidlerde kullanılan bir yöntemdir. Uzun dönem sonuçları henüz olmamasına rağmen kısa dönem sonuçları iyidir. Bir alet yardımı ile makat bölgesinin hemoroidlerine müdahele edilmektedir.
Ameliyat sonrası ağrı olmaması ve erken dönüş tekrarlamasının az olması nedeni ile çok tercih edilen bir yöntemdir.
AMELİYAT SONRASI
1.Ameliyat sonrası ilk tuvalet kanlı olabilir. Bazen bu bir hafta sürebilir. 1 haftadan uzun sürerse mutlaka doktorunuza görününüz.
2.Ameliyat sonrasındaki günlerde posalı yiyecekleri tercih ediniz. Komposto (özellikle kayısı kompostosu) önerilir.
3.Kabızlık varsa mutlaka doktorunuza başvurunuz. Özellikle kabızlık durumunda makat bölgesini zorlamayınız.
4.Ömür boyu mutlaka her sabah aç karnına bir bardak su içiniz. Ayrıca gün içinde sebze ya da salata tüketiniz.
5.Kendinizi iyi hissettikten sonra düzenli yürüyüş yapınız.
6.Hergün aynı saatte tuvalete çıkmaya özen gösteriniz.
7.İlerleyen zamanlarda en ufak sıkıntınızda doktorunuzla iletişim kurup sorununuzu anlatınız.
8.Önerilere mutlaka uyunuz.
SIK SORULAN SORULAR •Hemen ameliyat olunur mu?
Hemoroid her insanın yaşamı boyunca karşılaşabileceği bir hastalıktır. Bu nedenle hastaların tedavi için mutlaka araştırıp, sorup, herşeyi enine boyuna düşündükten sonra karar vermesi gerekir.
•Tekrarlar mı?
Genellikle yetersiz tedavi (ameliyat) ya da hastanın doktor tavsiyelerine dikkat etmemesinden dolayı tekrarlama söz konusu olabilir.
•Erkek, dişi ya da üreyen cinsi var mı?
Böyle bir sınıflama yoktur. Hemoroidin erkeği, dişisi ya da üreyeni olmaz.
•Kanser mi?
Hayır ancak hemoroid ameliyatında özellikle 40 yaşını geçmiş kişilere mutlaka kolonoskopi yaptırmak gerekir. Çünkü hemoroidle birlikte kanser de bulunabilir.
•En iyi yöntem hangisi? Ameliyat mı?
Hemoroidin derecesine göre değişir.
•Ameliyat lokal anestezi ile yapılır mı?
Tabii ki olur. Ama genelde tercih edilmez. Çünkü lokal anestezi (bölgeyi uyuşturmak) ile yapılan ameliyatlarda tekrarlama oranı genellikle yüksektir. Tam teşekküllü bir hastanede ameliyat olunması önerilir.
•Gebelikte hemoroide ne önerilir?
Diyet ve oturma banyoları önerilir.
KAYNAK: Sevgili arkadaşım Ali Durmuş’a teşekkürler. www.alidurmus.com.tr
