Günlük olarak 1200’den az kalori öngören diyetlerden kaçınılması gerektiği belirtilerek, kısa sürede verilen kiloların yavaşlayan metabolizma hızı nedeniyle aynen ya da fazlasıyla geri alınabileceği vurgulandı.
Kilo kontrolü için yapılması gerekenin enerji giriş çıkışını, çıkış lehine çevirmek ve yavaş yavaş kilo kaybı sağlamak olduğunu kaydeden Gazi Üniversitesi (GÜ) Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Göksun Ayvaz, kişilerin bunu bir program gibi düşünmemesi gerektiğini ifade etti.
Prof. Dr. Göksun Ayvaz, bir kişinin genetik olarak, yaşı itibariyle ya da kullandığı ilaçlar nedeniyle kilo alma eğilimi olabileceğini, böyle bir durumun da ömür boyu devam edecek bir süreç olduğunu söyledi.
“VÜCUT KİLO VERMEYE YÖNELİK HER ŞEYE İTİRAZ EDER”
Metabolizmanın kendini korumaya yönelik çalıştığını ve mümkün olduğunca yağ depolamaya uğraştığını belirten Ayvaz, “Sizin kilo vermeye yönelik yaptığınız her şeye vücut itiraz eder, değişik mekanizmalarla karşı koyar” dedi.
Bu itiraz mekanizmalarının başında tiroit hormonlarının geldiğini belirten Ayvaz, kilo kaybına paralel olarak tiroit hormonlarının azalmaya başladığını, bu nedenle metabolik hızın yavaşladığını ve vücudun yağ depoladığını kaydetti.
Tiroit hormonu takviyesiyle durumun tersine çevrilmeye çalışıldığını anlatan Ayvaz, metabolik hızı artırmaya yönelik bu tür zayıflama yöntemlerinden yan etkileri nedeniyle kaçınılmasını istedi.
Ayvaz, söz konusu yöntemin 50’lerde denendiğini, ancak kalp ritminin bozulması, kemik erimesi, kas kitlesinin azalması gibi zararların ortaya çıkması nedeniyle tedavi şeklinden vazgeçildiğini kaydetti.
Ayvaz, dışarıdan alınan tiroit hormonunun iştah açıcı yönü olduğuna da dikkat çekti.
ŞOK DİYETLERE DİKKAT!
Günlük 500-800 kalori içeren “şok diyet” listelerini de eleştiren Ayaz şunları söyledi:
“Diyet yaparken 1200 kalorinin altına hiçbir şekilde inilmemesi lazım. 1000 kalorilik diyetler bile kişiye çok özel durumlarda, gözetim altında verilir. O kadar düşük kalori, vücutta potasyum gibi bazı minerallerin eksilmesine yol açar. Bu da ani kalp durmalarını tetikleyebilir. 100 kişide 1 kişide görülebilir ama olasıdır. Çok düşük kalorili diyetler olarak bahsedilen 500-800 kalorilik diyetlerin mutlaka hastanede, gözetim altında yapılması lazım. Bu yolla, 15 günde 20 kilo verebilirsiniz. Ama vücut o 15 günde metabolik hızını öyle bir yavaşlatır ki, siz 16. günden itibaren eskiden yediklerinizin yarısını bile yeseniz kilo almaya başlarsınız. Hızla verilen kilolar, aynı hızla, genellikle de fazlasıyla geri alınır. Bu yöntemler yarardan çok zarar getiriyor.”
“METABOLİZMA HIZI YAŞA GÖRE DEĞİŞİYOR”
Prof. Dr. Göksun Ayvaz, kilo kontrolü konusunda metabolizma hızının etkisi olduğunu da kaydederek bu hızın genetik yapı ve yaşla ilgisine dikkat çekti.
Yeni yapılan bir çalışmaya göre, kadınlarda 30 yaşından sonra metabolik hızın sıfıra yaklaştığının tespit edildiğini anlatan Ayvaz, ‘Diyet yapınca hemen kilo verirdim, şimdi veremiyorum’ şikayetlerinin kaynağının da bu yavaşlama olduğunu belirtti.
Ayvaz, metabolizma hızının her 5 yılda bir daha da azaldığının göz önünde bulundurulmasını ve fiziksel etkinliklerin artırılmasının önemini vurguladı. “Spor merkezine yazılıp hayat boyu spor yapmak çok mümkün değil. Böyle bir sistemde spor bırakıldığı gün kilo alımı başlar” diyen Ayvaz, uzun süreli alışkanlıklar edinilmesinin kilo kontrolüne olumlu katkı sağlayacağını belirtti.
Kişinin, günde 7 bin 500-10 bin adım atması halinde mevcut kilosunu koruduğunu anlatan Ayvaz, “Kilo vermek için 10 binin üzerine çıkmak, 12 bin 500 ya da 15 bin adıma ulaşmak lazım. Bunu yürüyüşle yapmak mümkün. Ancak kilo vereceğim diye haftada 7 gün yürüyüp, sonra 3 güne indirirseniz aradaki 4 günün enerji kayıpları geri döner ve yine kilo alınır” dedi.
“TOLERE EDİLEBİLECEK KADAR AZALTIN”
Diyet yaparken, tüm besin gruplarından alınması gerektiğini hatırlatan Ayvaz, çok özel hastalıklar olmadığı sürece bu uyarının göz ardı edilmemesini istedi.
Ayvaz, toplam miktarı kişinin tolere edebileceği kadar azaltmak olduğunun önemli olduğunu kaydederek şunları söyledi:
“Örneğin 4 dilim ekmek yiyen bir insan 3,5 dilim ekmek yemeğe başlayabilir. 3 kaşık pilavı 2,5 kaşığa indirilebilir. Bunlar tolere edilebilir. Günlük 300 kalori azalttığınız zaman bu alışılabilir, sizi rejim havasına sokmayacak bir miktar. Ama sürdürebilmeniz önemli.”
Ayvaz, obez kişilerin ayda en fazla 4 kilogram vermesinin tavsiye edildiğini belirterek, bu grup dışındakilerin ayda 1-2 kilogramdan fazla kilo kaybetmemesini istedi.
KAYNAK: AA 19 Nisan 2007
